Lyon Sprague de Camp to jeden z najbardziej wpływowych pisarzy science fiction i fantasy XX wieku. Choć sama jego twórczość nie należy obecnie do wyjątkowo popularnych, to dzięki jego pracy redaktorskiej, naukowej i zaangażowaniu w działalność amerykańskiego fandomu, przyczynił się do rozwoju fantastycznych światów i teorii literackich, które inspirowały kolejne pokolenia pisarzy.
Urodził się 27 listopada 1907 roku w Nowym Jorku. Jego dzieciństwo było pełne przygód i podróży, ponieważ jego rodzice często przeprowadzali się z miejsca na miejsce. Ta dynamiczna atmosfera wpłynęła na młodego de Campa, pobudzając jego wyobraźnię i kształtując zainteresowania. W młodości zaczął fascynować się historią, mitologią i nauką, które stały się później kluczowymi elementami jego pisarskiego stylu.
Po ukończeniu studiów na California Institute of Technology, de Camp zajął się pisarstwem na pełen etat. Wkrótce zaczął publikować swoje pierwsze zbiory opowiadań, które zdobyły uznanie czytelników i krytyków. Jego twórczość była eklektyczna, obejmującą zarówno fantastykę naukową, fantasy jak i horror.
Najbardziej znany był jednak jako twórca opowieści z gatunku “sword and sorcery”. Do jego najsłynniejszych prac należy seria opowieści o Conanie, barbarzyńcy z Cymerii, pisanych kilkanaście lat po śmierci Roberta E. Howarda, twórcy postaci. W latach 50. XX wieku, kiedy prawa do Conana należały do wydawnictwa Gnome Press, zwróciło się ono do de Campa, proponując mu napisanie nowych opowiadań o Conanie. Będący fanem twórczości Howarda autor, posiadający obszerną wiedzę na temat sagi o barbarzyńcy, zgodził się podjąć tego zadania. De Camp i Lin Carter przyczynili się do rozwoju postaci Conana i rozszerzenia jego świata.
Rozpoczynając pracę nad kontynuacją sagi o Conanie, de Camp nie tylko pisał nowe opowiadania, ale także przeprowadził badania dotyczące notatek i fragmentów tekstów pozostawionych przez Howarda. Jego celem było zrozumienie i oddanie autentycznego charakteru postaci Conana, aby kontynuować historie zgodnie z wizją Howarda. Niektóre z tych opowieści zostały oparte na fragmentach notatek i szkiców twórcy postaci, które nowi autorzy odnaleźli i wykorzystali.
Obecnie uważa się jednak, że de Camp przyjął nieco inną koncepcję dla postaci Conana niż Howard. Howard przedstawił Conana jako dzikiego barbarzyńcę, który przemierzał świat, niosąc ze sobą miecz i dokonując heroicznego czynów. De Camp postanowił bardziej rozwijać postać Conana, wprowadzając bardziej wyrafinowane elementy i rozbudowując tło historyczne i kulturowe. Dodał też bardziej filozoficzne aspekty do opowieści. Prace de Campa nad serią o Conanie, choć niekiedy spotykają się z kontrowersyjnym odbiorem ze strony fanów, przyczyniły się do utrwalenia popularności postaci i rozszerzenia jej wpływu na literaturę fantastyczną.
Historie o Conanie autorstwa de Campa ukazywały się w różnych wersjach, zarówno pojedynczych, jak i zbiorczych. Najprościej będzie zatem uporządkować je według wydań polskich:
- The Return of Conan (Nyberg, de Camp, 1957) – powieść, później wydawana jako Conan the Avenger, polskie wydanie jako Conan mściciel (Amber, 1995),
- Conan (Howard, Carter, de Camp, 1967) – zbiór opowiadań, polskie wydanie jako Conan (PiK, 1991),
- Conan the Usurper (Howard, de Camp, 1967) – zbiór opowiadań, polskie wydanie jako Conan uzurpator (PiK, 1992),
- Conan the Wanderer (Howard, Carter, de Camp, 1968) – zbiór opowiadań, polskie wydanie jako Conan obieżyświat (PiK, 1991),
- Conan the Freebooter (Howard, de Camp, 1968) – zbiór opowiadań, polskie wydanie jako Conan pirat (PiK, 1991),
- Conan of the Isles (Carter, de Camp, 1968) – powieść, polskie wydanie jako Conan z Wysp (Amber, 1994 – wcześniej jako klubówka, w 1987),
- Conan of Cimmeria (Howard, Carter, de Camp, 1969) – zbiór opowiadań, polskie wydanie jako Conan z Cymerii (PiK, 1991),
- Conan of Aquilonia (Carter, de Camp, 1971) – powieść, polskie wydanie jako Conan z Aquilonii (Amber, 1994),
- Conan the Swordsman (Nyberg, Carter, de Camp, 1978) – zbiór opowiadań, polskie wydanie jako Conan szermierz (Amber, 1995),
- Conan the Liberator (Carter, de Camp, 1979) – powieść, polskie wydanie jako Conan wyzwoliciel (Amber, 1993),
- Conan and the Spider-God (de Camp, 1980) – powieść, polskie wydanie jako Conan i Bóg-pająk (Amber, 1993).
W swojej własnej, w pełni autorskiej twórczości, de Camp operował zupełnie innym klimatem. Jego powieści fantasy często pełne są humoru, nie brakuje w nich też świadomych parodii gatunku. Do jego najbardziej znanych powieści należy inspirowana klasyczną opowieścią Marka Twaina historia, zatytułowana Jankes w Rzymie (Lest Darkness Fall, 1939).
Oprócz pośmiertnej “współpracy” z Howardem (którą prowadził wspólnie z Careterm i pochodzącym ze Szwecji pisarzem Björnem Nybergiem), ma również na koncie kilka innych kolaboracji. Do najważniejszych należą powieści pisane wspólnie z żoną, pisarką Catherine Crook de Camp. Przy jej współudziale powstała część serii Krishna (The Bones of Zora z 1983 i The Swords of Zinjaban z 1991 roku), pierwszy tom serii Kukulkan (The Stones of Nomuru, 1988) oraz powieść The Pixilated Peeress (1991) i liczne opowiadania.
Catherine współpracowała z mężem również przy pisaniu książek non-fiction. W 1983 roku ukazała się wspólnie napisana biografia Dark Valley Destiny: the Life of Robert E. Howard. Inne ważne prace teoretyczne de Campa to: Blond Barbarians i Noble Savages (zbiór esejów o twórczości Roberta E. Howarda i Howarda P. Lovecrafta z 1975 roku), Literary Swordsmen and Sorcerers (zbiór tekstów z fanzinów Fantastic i Amra, poświęconych takim twórcom, jak: William Morris, Lord Dunsany, H. P. Lovecraft, E. R. Eddison, Robert E. Howard, Fletcher Pratt, Clark Ashton Smith, J. R. R. Tolkien i T. H. White, z 1976 r.). Wcześniej, bo w 1975 roku ukazały się książki Lovecraft. A Biography i The Miscast Barbarian. A Biography of Robert E. Howard. Ostatnią z książek non-fiction była autobiografia Time and Chance z 1996 roku.
L. Sprague de Camp otrzymał wiele nagród i wyróżnień za swoje osiągnięcia literackie. W 1976 roku uhonorowano go Gandalf Grand Master Award, przyznawaną za całokształt twórczości w dziedzinie fantastyki. Był również członkiem prestiżowego Science Fiction and Fantasy Hall of Fame. Zmarł 6 listopada 2000 roku w Teksasie.
Autor: Rafał Chojnacki